นมัสการเจ้าพ่อศักดิ์สิทธิ์ "ศาลเจ้าพะวอ"

         เป็นศาลขนาดใหญ่ริมทาง ภายในเป็นที่ประดิษฐานรูปหล่อทองสำริดเท่าตัวจริงของเจ้าพ่อพะวอในท่ายืน มือขวาถือง้าว และมีใบหน้าที่ดุดัน คำว่า "พะ" แปลว่า นาย หรือ นาง เป็นคำนำหน้า  ส่วน "วอ" แปลว่า แดง เพราะฉะนั้น "ศาลเจ้าพ่อพะวอ" แปลได้ว่า "ศาลเจ้าพ่อนายแดง" นั่นเอง มีผู้เล่าขานกันว่าเจ้าพ่อพะวอศักดิ์สิทธิ์มาก ถ้าใครเข้าไปล่าสัตว์ในบริเวณเขาพะวอแล้วมักเกิดเหตุไม่ดีต่างๆ เช่น รถเสีย เจ็บป่วย หรือหลงทาง และเพราะเหตุที่เจ้าพ่อพะวอเป็นนักรบจึงชอบเสียงปืน ผู้ที่มาสักการะจึงนิยมยิงปืนหรือจุดประทัดเพื่อแสดงความเคารพ ส่วนผู้ที่เดินทางผ่านนิยมบีบแตรรถถวายท่าน

         ชาวบ้านยังเล่าขานกันอีกว่า "เมื่อถึงฤดูฝนที่นี่จะได้ยินเสียงอาม้อก (เสียงปืนใหญ่) เสียงนี้จะดังสนั่นทั่วทั้งเมืองและหุบเขา เชื่อกันว่าเป็นการเตือนจากเจ้าพ่อพะวอว่าจะเกิดอะไรขึ้น ถ้าเป็นต้นฝนก็หมายความว่า "สามารถลงพืชไร่ได้" แต่ถ้าเป็นฤดูแล้ง หมายความว่า "จะเกิดอาเพศ"

         ทุกปีระหว่างวันที่ 1-10 ธันวาคม จะมีการจัดงานประำจำปี โดยทางอำเภอแม่สอดจะอัญเชิญเจ้าพ่อพะวอไปที่ อำเภอแม่สอด เพื่อให้ประชาชนสักการะเจ้าพ่อพะวอได้สะดวก

ประวัติ

         ตามตำนานกล่าวว่าพะวอเป็นนักรบชาวกะเหรื่ยงที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงแต่งตั้งให้เป็นนายด่านอยู่ที่ด่านแม่ละเมา เพื่อคอยป้องกันมิให้ข้าศึกข้ามมาได้ พะวอเป็นทหารที่กล้าหาญชาญชัยมาก ได้ออกรบกับกองทัพพม่าที่พยายามจะยกทัพผ่านด่านแม่ละเมาเข้าสู่เมืองตาก จนต้องตายอยู่ในเทือกเขาแุถบนั้น ต่อมาจึงได้มีการตั้งศาลขึ้นเพื่อสักการะดวงวิญญาณของท่าน เดิมทีศาลพะวอตั้งอยู่ทางอีกด้านหนึ่งของเขา แต่เมื่อมีถนนซึ่งเป็นทางตัดใหม่ จึงสร้างศาลขึ้นใหม่ ณ ตำแหน่งปัจจุบัน

ที่ตั้ง

         อยู่บนเนินเชิงเขาพะวอ ริมทางหลวงหมายเลข ๑๐๕ บริเวณหลักกิโลเมตรที่ ๖๒ และ ๖๓